Klasztor SS. Dominikanek

Rys historyczny klasztoru i kościoła

zgromadzenia SS. Dominikanek w Białej Niżnej

/Na podstawie Kronik Klasztoru i wspomnień Sióstr,
oprac. S. Agnieszka, dn. 25 listopada 1976 roku/

  "Wioska Biała Niżna, położona na trakcie drogowym oraz kolejowym: Grybów - Stróże, nad rzeką Białą, w powiecie, jak i parafii grybowskiej, licząca ok. 1000 mieszkańców - w XIX w., łącznie z sąsiednią wioską Gródek - stanowiła dziedziczną własność Konstancji z Zielińskich Hrabiny Stadnickiej.

   W 1873 roku całą tę ziemską posiadłość /Biała, Gródek/ wraz z dworem, młynem i traczem Konstancja Hrabina Stadnicka testamentem zapisała Zgromadzeniu Sióstr Dominikanek III Zakonu w Wielowsi, którego Przełożoną Generalną wówczas była M. Kolumba Białecka - założycielka zgromadzenia. Zgodnie z wyżej wymienionym testamentem objęcie dworu przez Siostry oraz przekształcenie go na klasztor nastąpiło dopiero po śmierci Hrabiny Konstancji /†23.01.1881./ i jej bratowej, dożywotniczki - Olimpii z Barańskich Hr. Stadnickiej /†11.05.1895./ tj. w maju 1895 roku. Już uprzednio, bo do roku 1893 zgromadzeniu, dzięki usilnym zabiegom, udało się zlikwidować długi ciążące na majątku. Sam dwór z zabudowaniami gospodarczymi, młynem i tartakiem, jak mówią kroniki klasztorne, w chwili przyjazdu sióstr wyglądał "jak po napadzie Tatarów". Wszystko było zaniedbane oraz zniszczone, a inwentarz żywy i martwy nieliczny.

Powstanie kościoła klasztornego św. Dominika.

     Pierwotna, mała dworska kaplica mieściła się w obrębie dworu od strony ulicy. Był nią dzisiejszy korytarzyk łączący kościół z klasztorem. W pierwszych miesiącach swego pobytu w Białej Siostry nieco poszerzyły i odnowiły kapliczkę p.w. Najświętszej Rodziny, której erekcji i poświęcenia dokonał ksiądz Leon Tarasiński, proboszcz grybowski, w listopadzie 1895 roku.
    W grudniu 1925 roku, w związku z przeniesieniem siedziby Nowicjatu oraz Zarządu Zgromadzenia z Wielowsi do Białej, za rządów M. Kunegundy Arndt, kaplica ta została ponownie powiększona, przez usunięcie ściany pomiędzy zakrystią starą a kapliczką, wydłużyła się, została również gruntownie odnowiona i przystosowana do potrzeb liczniejszego grona Sióstr i wiernych.
    Napływ licznych kandydatek do życia zakonnego oraz zwiększająca się frekwencja wiernych zdopingowały Zarząd Zgromadzenia z M. Bogumiłą Topiłko na czele do zaplanowania w 1934 r. i gromadzenia materiałów pod budowę nowej obszernej, półpublicznej kaplicy tj. dzisiejszego kościoła Św. Dominika. Projekt budowy przygotował architekt inż. Zenon Remi z Nowego Sącza, a wiosną 1938 r. - już za rządów nowej Przełożonej Generalnej M. Agnieszki Preisler - przystąpiono do budowy tejże kaplicy. Budową kierował budowniczy z Ryglic p. Boratyński, brat Ks. Proboszcza ze Stróż.

    W chwili wybuchu wojny w 1939 r. kościół był już prawie ukończony na zewnątrz. Był to obiekt bez wyraźnych cech stylowych, z cegły, jednonawowy z transeptem, nakryty wewnątrz stropem żelbetowym i modrzewiowymi kasetonami, a na zewnątrz - otynkowany i pokryty blachą. Witraże w oknach kościoła przedstawiają Świętych Zakonu Św. Dominika. Dawna kaplica w tym czasie została przekształcona na korytarzyk łączący klasztor, zakrystię i nową kaplicę. Na okres powyższej budowy przeniesiono Najświętszy Sakrament do zakonnego kapitularza, który został powiększony w roku 1946 przez przyłączenie przyległego doń oratorium. W ten sposób powstała wewnętrzna, zimowa kaplica, która do dziś istnieje.

     Nowy, klasztorny kościół otrzymał za patrona Św. Dominika i został uroczyście poświęcony przez Księdza Prałata Jana Solaka z Grybowa w dniu 17 grudnia 1944 roku i oddany do użytku Zgromadzenia i wiernych. (W okresie okupacji Niemcy uczynili w kaplicy skład zboża)"